تحلیل نظام حقوقی شرکت‌های دانش بنیان در پرتوی مفهوم توسعه اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد، گروه حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/mral.2023.1989754.1435

چکیده

سیاست‌گذاری یکی از ابزارهای مهم دخالت دولت در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه اقتصادی است. امروزه، توسعه ابعاد مختلفی یافته است و توسعه اقتصادی یکی از مهم‌ترین ابعاد آن به شمار می‌رود. از سوی دیگر، در گفتمان‌های نوین اقتصادی، سخن از اقتصاد دانش بنیان به میان آمده است. اصطلاحی که نخستین بار، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی آن را به کار برد و بر استفاده از دانش و فناوری در فعالیت‌های اقتصادی است. یکی از روش‌های اعمال اقتصاد دانش بنیان، استفاده از شرکت‌های دانش بنیان در ساختار نظام اقتصادی است. در ایران نیز در یک دهه گذشته، شرکت‌های دانش بنیان رشد قابل توجهی داشته‌اند اما این شرکت‌ها برای بهبود عملکرد خود نیازمند حمایت‌های مختلفی از سوی نهادهای حاکم می‌باشند. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری منابع از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، اعمال و کاربست سیاست‌های حمایتی دولت در قبال شرکت‌های دانش بنیان در بلند مدت، اثرات قابل توجهی بر اقتصاد دانش بنیان دارد. همچنین، شرکت‌های مذکور، نقش مهمی در تحقق استقلال و خودکفایی اقتصادی موضوع اصل 43 قانون اساسی ایفاء می‌کنند. علیرغم پیش‌بینی برخی حمایت‌های قانونی از شرکت‌های دانش بنیان، چالش‌های قانونی و اجرایی در رسیدن به نقطه مطلوب کماکان وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the legal system of knowledge-based companies in the light of the concept of economic development

نویسندگان [English]

  • Jalil Ebrahimzadeh 1
  • Kheirollah Parvin 2
  • Seyyed Javad Mirghasemi 3
1 PhD student in Public Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Public Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Public Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Policy-making is one of the important means of government intervention in various fields, including the economic field. Today, development has different dimensions and economic development is one of its most important dimensions. On the other hand, in modern economic discourses, knowledge-based economy has been mentioned. A term that was used for the first time by the Economic Cooperation and Development Organization and it refers to the use of knowledge and technology in economic activities. One of the methods of applying knowledge-based economy is the use of knowledge-based companies in the structure of the economic system. In Iran, in the past decade, knowledge-based companies have grown significantly, but these companies need various supports from the governing institutions to improve their performance. The research method in this study is descriptive-analytical, and the library method was used to collect the sources. The results of this research show that the implementation of the government's support policies for knowledge-based companies in the long term has significant effects on the knowledge-based economy. Also, the mentioned companies play an important role in realizing the economic independence and self-sufficiency of Article 43 of the Constitution. Despite the provision of some legal support for knowledge-based companies, there are still legal and executive challenges in reaching the desired point.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic development
  • government
  • knowledge-based economy
  • policy-making
  • economic self-sufficiency
رستمی، ولی، مالیه عمومی، تهران: میزان، 1390.
سازمان امور مالیاتی کشور، بررسی تطبیقی نظام­های مالیاتی برخی از کشورهای منتخب با موضوع مشوّق­های مالیاتی، تهران: معاونت پژوهش، برنامه­ریزی و امور بین­الملل سازمان امور مالیاتی کشور، 1392.
عباسی، منصوره، چالش­ها و الزامات خصوصی‌سازی و اجرای سیاست­های کلی اصل 44 قانون اساسی، تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، 1388.
 
مقاله
احمدی بنی، رسول و همکاران، «جایگاه استقلال اقتصادی در اقتصاد مقاومتی در پرتو قوانین موضوعه»، مجله دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول، شماره 3، 1401.
ادیبی، اکبر، «چالش اقتصادی و حاکمیت دولت­ها: نگاهی دوباره به مسئله مشروعیت تحریم­های اقتصادی در واقعیت نظم حقوقی بین­المللی»، مجله مطالعات حقوقی، دوره یازدهم، شماره 2، 1398.
امانی تهران، محمد و زهرا احمد امینی، «تحلیل افق چالش­های شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاهی و راهکارهای پیش‌گیرانه»، مطالعات در دنیای رنگ، سال اول، شماره 1، 1390.
انتظاری، یعقوب و حسین محجوب، «تحلیل اقتصاد دانش ایران بر اساس سند چشم‌انداز 1404»، راهبرد فرهنگ، دوره ششم، شماره 26، 1392.
آیت، زائر، «جایگاه ساده‌سازی در برنامه­های اصلاح مالیاتی: تجربه جهانی و چالش­های نظام مالیاتی ایران»، پژوهش‌نامه مالیات، شماره 17، 1388.
التجانی، ابراهیم، «تحلیلی از اقدامات نهادی ـ اقتصادی دولت طی چهار دهه 1320 تا 1350 هجری شمسی»، فصل‌نامه دولت‌پژوهی، سال دوم، شماره 5، 1395.
الهامی، امیرحسین و وحید ریاضی، «دولت و سیاست‌گذاری اجتماعی توسعه اقتصادی در ایران»، مطالعات بین‌رشته­ای دانش راهبردی، دوره دهم، شماره 41، 1399.
الیاسی، مهدی و همکاران، «تحلیل فرآیند سیاستی تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس چارچوب ائتلاف مدافع»، مجله سیاست علم و فناوری، سال نهم، شماره 2، 1396.
باقرنژاد، پیمان و همکاران، «مدل اجرای موفق خط‌مشی حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان در کشور»، فصل‌نامه مدیریت نوآوری در سازمان­های دفاعی، سال اول، شماره 2، 1394.
خیاطیان یزدی، محمدصادق و همکاران، «الگوی پایداری شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران»، مجله سیاست علم و فناوری، دوره نهم، شماره 2، 1395.
سلیمانی، مجید، «بررسی پارک­ها و مراکز رشد علم و فناوری ایران با نگاهی بر رویکرد جهانی»، فصل‌نامه تخصصی پارک­ها و مراکز رشد، شماره 32، 1391.
شجاعی، سید محمدحسین و همکاران، «ارزیابی اثربخشی سیاست­های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران»، مجله سیاست‌گذاری عمومی، دوره هفتم، شماره 1، 1400.
شفیعی قاسمی، مهدی و همکاران، «ارائه الگوهای دانش‌بنیان نمودن بنگاه­های بزرگ اقتصادی»، مجله علوم و فنون سازندگی، دوره دوم، شماره 3، 1400.
عرب مازار، عباس و خسرو نورمحمدی، «تحلیل انتقادی هدف­های اقتصادی برنامه­های توسعه در ایران (قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره پنجم، شماره 17، 1395.
عسکری گشت رودخانی، علی‌رضا و فرزاد هاشمی، «ارزیابی تاثیر شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز رشد و پارک­های علم و فناوری در روند توسعه اقتصادی»، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره 43، 1398.
علی‌احمدی، علی‌رضا و سروش قاضی نوری، «اولویت‌بندی ابزارهای سیاستی حمایت از شرکت‌های تازه تأسیس فناوری‌محور در کشور با استفاده از مدل تصمیم­گیری چندمعیاره فازی»، مجله سیاست علم و فناوری، دوره اول، شماره 3، 1387.
فخاری، حسین، «بازخوانی تعریف شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس شرایط اقتصادی کشور»، مجله سیاست علم و فناوری، سال ششم، شماره 4، 1393.
قربانی، وحید و ابوالحسن فقیهی، «انطباق راهبردهای مدیریت دانش با منابع انسانی در راستای سیاست‌های علم و فناوری نظام»، مجله سیاست­های راهبردی و کلان، دوره نهم، شماره 34، 1400.
کریم میان، زهره و نگار فلاحتی، «بررسی ساختار حکمرانی در سیاست­گذاری فناوری و نوآوری کشور مبتنی بر تحلیل شبکه­های سیاستی»، نشریه مدیریت نوآوری، سال یازدهم، شماره 2، 1401.
کفاش، ملیکا و محمد صادقی، «بررسی تحلیلی تضمینات آزادی اقتصادی در نظام حقوق عمومی ایران (با تأکید بر برنامه‌های پنج‌ساله توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی)»، پژوهش‌نامه بازرگانی، شماره 93، 1398.
گودرزی، مهدی و همکاران، «آسیب شناسی سیاست­های علم و فناوری در ایران: تحلیلی بر برنامه­های پنج ساله توسعه»، فصل‌نامه مدیریت توسعه فناوری، دوره دوم، شماره 2، 1393.
متفکر آزاد، محمدعلی و همکاران، «نقش دولت اسلامی در تحقق استقلال اقتصادی در سه دهه اخیر»، مجله اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، شماره 51، 1392.
موثقی، سید احمد و علی‌رضا کاهه، «دولت توسعه‌خواه و زمینه­های توسعه در ایران»، مجله سیاست، دوره چهل و پنجم، شماره 4، 1394.
مهدی‌خواه، محمدمهدی، «گونه‌شناسی ذهنیت خط‌مشی‌گذاران علم و فناوری در خصوص خودکفایی: پژوهشی مبتنی بر روش‌شناسی کیو»، مجله بهبود مدیریت، شماره 40، 1397.
نقی­زاده، رضا و همکاران، «عوامل مؤثر بر الگوی سیاستی حمایت مالیاتی از فعالیت‌های دانش‌بنیان»، مجله مدیریت توسعه فناوری، شماره 25، 1398.
دوره 6، شماره 18
سال ششم، شماره هجدهم، بهار 1403
فروردین 1403
صفحه 39-59
  • تاریخ دریافت: 26 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 26 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 17 اردیبهشت 1402